Ers sawl blwyddyn, y mae cerfio'r llechfaen wedi bod yn draddodiad yn yr ardaloedd chwarelyddol.  Rhan bwysig o'r diwydiant y chwarelwyr oedd cystadleuthau eisteddfodol - lleol a chenedlaethol.  

Yn ogystal â'r traddodiad lleol yn y gymuned o weithio a cherfio'r llechfaen ceir sector celf a chrefft sy'n gwneud defnydd o'r un cynnyrch.  Mae mwyafrif o'r artistiaid neu'r crefftwyr hyn a'u gwaith yn lleol neu maent yn hannu o'r ardaloedd chwarelyddol.

Mae rhai o'r cwmniau mwyaf wedi ail-gyfeirio i'r maes hwn, neu maent wedi ychwanegu'r crefftau er mwyn rhoi ychydig o gyfaredd i'w cynnyrch.  Mae'r mwyafrif o'r busnesau yn gysylltiedig a'r sector celf a chrefft y llechfaen yn fychan, ac yn aml iawn, yn fusnesau un person.

Enamlo Llechi

Erbyn dechrau’r 1880 daeth enamlo llechi yn boblogaidd dros ben a chynigwyd gwobrau am waith o’r fath yn Eisteddfod Genedlaethol Caernarfon y flwyddyn honno.

Enillydd y fedal arian a’r £2.00 am gerfio tabled o lechen 36 modfedd x 14 modfedd efo’r arwyddair `Y Gwir yn erbyn y Byd’ arni oedd Edward Jones, Bangor.

Cyflwynwyd bwrdd o lechen gyda cherfiad o gastell Caernarfon arno ar gyfer ystafell prif swyddog llong hyfforddi’r Clio, ar Afon Menai, gan i’r band berfformio yn yr Wyl.